Kategoria: Origami

Origami to sztuka składania papieru wywodząca się z kultury japońskiej. Niezależnie jednak od pochodzenia kulturowego, współcześnie słowo origami odnosi się do wszelkich metod składania papieru. Papier zgina się w celu stworzenia pewnego kształtu, figury, modelu, np. gwiazdki czy samolotu.

Historia Origami

Początków sztuki składania papieru można doszukać się w Chinach, Japonii, ale też w Europie. W Chinach często palono złożony papier w czasie pogrzebów. W Japonii sztuka składania papieru powstała około roku 700. Arystokraci używali papieru tylko do ozdobnego zawijania listów i prezentów, ponieważ papier przez następne 1000 lat był bardzo wartościowy. Jednak w tym czasie sztuka składania papieru ograniczana była przede wszystkim do religijnego użytku ceremonialnego. Dopiero w okresie Edo (1603–1868), kiedy papier w dobrej jakości zaczął być szeroko dostępny, w Japonii zaczęto wykorzystywać origami jako sztukę.

Przykładami pierwszych origami może być noshi i tsutsumi. Noshi to rodzaj cienkiego paska, złożonego klina dodawanego do prezentu jako znak szczęścia. Natomiast tsutsumi jest formalnym opakowaniem. Bardziej znanymi origami pojawiały się na weselach shintō. Były to zdobiące butelki sake, tworzące parę motyle, które symbolizowały państwa młodych.

Na całym świecie, we wczesnych latach XX wieku, origami zostało spopularyzowane przez Akirę Yoshizawę. Był on genialnym twórcą ponad dziesiątek tysięcy oryginalnych projektów. Najbardziej znany jest z książki Atarashii origami geijutsu („Nowa sztuka origami”). Stała się ona podstawą stworzenia systemu Yoshizawa-Randlett, którego celem było tworzenie diagramów zagięć papieru. Yoshizawa znany jest też z wprowadzenia techniki mokrego składania.

Rodzaje papieru do origami

Prawie każdy płaski papier nadaje się do origami. Jedynym warunkiem jest to, że nie może się marszczyć. Papier do origami nazywany „kami'” (czyli w tłumaczeniu papier z języka angielskiego) jest sprzedawany zapakowany w kształcie kwadratu. Występuje w wielu rozmiarach od 2,5 cm do 25 cm, a nawet większych. Zazwyczaj po jednej stronie jest pokolorowany, a po drugiej biały.

Zwykły papier o wadze 70–90 g/m2 również może zostać użyty do złożenia prostych modeli, jak np. klasycznego samolotu z papieru. Cięższy papier o gramaturze 100 g/m2 i większej można składać na mokro. Pozwala to na złożenie modelu, który jest bardziej bułczasty, który po wyschnięciu staje się sztywny i mocny.

Używany w Japonii, tradycyjny papier washi jest twardszy niż ten zwyczajny. Papier ten jest wykonany z włókna z kory drzewa gampi, krzewu mitsumata lub morwy papierowej, ale może być również wykonany z bambusa, konopi, ryżu i pszenicy.

Techniki składania origami, rodzaje origami

Action origami, czyli po polsku origami akcji polega na tworzeniu modelu, które są zdolne do poruszania się. Do takiego origami zaliczy się też modele, które potrafią latać, ale oczywiście potrzebują energii kinetycznej wytwarzanej, np. przez ruch ręką poruszający określoną część modelu, który wykona określoną akcję. Może to być, np. skacząca żaba czy tradycyjny japoński ptak, który trzepocze skrzydłami albo motyl. Taką akcją może być też, np. wystrzelenie pocisku wodnego przez żabę. Tradycyjne origami akcji uwzględnia określone nacięcia, jednak nowsze modele takich nacięć zwykle nie posiadają.

Niektóre modele już zbyt skomplikowane i złożone, aby uznać je za zabawki. Tworzone są nie dla zabawy, ale aby zachwycać i oszołamiać publiczność. Przykładem może być tutaj twórczość Roberta J. Lang i jego modele basisty, pianisty i wiolonczelisty. Są to modele akcji, które przy odpowiednim wprawieniu ich w ruch zaczynają grać tak jak gra się na instrumentach muzycznych.

Origami modułowe to technika składania papieru, która wykorzystuje dwa lub więcej arkuszy papieru do stworzenia większej i bardziej złożonej struktury, niż byłoby to możliwe przy użyciu jednoczęściowych technik origami. Każdy pojedynczy arkusz papieru jest składany w moduł lub jednostkę, a następnie moduły są składane w zintegrowany płaski kształt lub trójwymiarową strukturę, zwykle przez włożenie do kieszonek utworzonych w procesie składania.

Origami modułowe można sklasyfikować jako origami wieloczęściowe, ponieważ zrezygnowano z zasady ograniczenia do jednej kartki papieru. Jednak wszystkie inne zasady origami nadal obowiązują, więc użycie kleju, nici lub innego mocowania, które nie jest częścią kartki papieru, jest niedopuszczalne w origami modułowym.

Dodatkowe ograniczenia, które odróżniają origami modułowe od innych form origami wieloczęściowych, polegają na użyciu wielu identycznych kopii dowolnej złożonej jednostki i łączeniu ich ze sobą w sposób symetryczny lub powtarzalny, aby ukończyć model. Istnieje powszechne błędne przekonanie, że wszystkie wieloczęściowe origami traktuje się jako modułowe.

Nadal można używać więcej niż jednego typu modułu. Zazwyczaj oznacza to użycie oddzielnych części łączących, ukrytych przed wzrokiem, do utrzymywania razem części konstrukcji.

Modułowe formy origami mogą być płaskie lub trójwymiarowe. Płaskie formy to zwykle wielokąty (czasami znane jako podstawki), gwiazdy, wirniki i pierścienie. Formy trójwymiarowe są zwykle wielościanami regularnymi lub teselacjami prostych wielościanów.

Modularne techniki origami można wykorzystać do stworzenia pudełek z wieczkiem, które są nie tylko piękne, ale również przydatne jako pojemniki na prezenty.

Technika mokrego składania polega na składaniu papieru w łagodne krzywizny, a nie geometryczne zagięcia na płaskich powierzchniach. Jest zwilżany, dzięki czemu może być łatwo formowany, a kształt modelu pozostaje taki sam już po jego wyschnięciu. Dzięki temu można na przykład stworzyć bardzo realistycznie i naturalnie wyglądające modele zwierząt. W takiej metodzie najczęściej wykorzystywany jest papier grubszy niż w tradycyjnym origami, aby zminimalizować ryzyko jego rozdarcia.

Mokre składanie zmniejsza też szanse na zmarszczenie się papieru. Taka metoda zwiększa sztywność i wzmacnia strukturę papieru dzięki procesowi, który nazywa się „sizing”. Proces ten wykorzystuje wodnorozpuszczalny klej, zazwyczaj metylocelulozę lub octan metylu, który może wcześniej dodany w czasie produkcji papieru. Kiedy wysycha, wiązania chemiczne spajają włókna, które zaciśniają papier co w rezultacie daje mocniejszą warstwę.

W celu zwilżenia papieru artysta przeciera go zwilżoną tkaniną. Ilość wilgoci w papierze jest bardzo istotna, gdyż zbyt mała ilość sprawi, że papier wyschnie szybko i wróci do poprzedniego kształtu, zanim składanie modelu zostanie zakończone.

Teselacje origami stały się popularne po roku 2000. To kolekcja kształtów wypełniających powierzchnię bez żadnych luk i nakładających na siebie warstw. W origami teselacji plisy są używane do łączenia cząstek, takich jak skręcone zagięcia i później powtarzanie tej czynności. Są to modele składające się z wielu takich samych wzorów, np. kwiatowych i figur geometrycznych. Taką technikę składania wymyślił Shuzo Fujimoto w latach 60. XX wieku. i stworzył nowe modele i nowy gatunek w głównym nurcie origami. Jednak ten gatunek stał się bardziej popularny dopiero w XXI wieku. Pierwszy międzynarodowy zjazd mu poświęcony odbył się dopiero w Brazylii, w roku 2006. A pierwsza książka instruktażowa poświęcona temu gatunkowi napisana przez Erica Gjerde, została wydana w 2008 roku. Od tego czasu gatunek bardzo szybko się rozwinął.

Kirigami to japońskie określenie cięcia papieru. W tradycyjnym, japońskim origami wykorzystywało się technikę cięcia papieru, jednak teraz jest to już niepotrzebne ze względu na współczesne innowacje. Większość projektantów nie uznaje już modeli z cięciami za origami. Zamiast tego współcześnie używa się terminu kirigami. Taka zmiana miała miejsce w latach 60. i 70. XX wieku, a teraz książki już nie wykorzystują w instrukcjach cięcia origami.

Wpływ origami na rozwój dzieci

Origami wspiera rozwój i jest metodą edukacyjną dla dzieci. Jest przydatna dla dzieci wybitnie uzdolnionych jako metoda stymulacyjna. Ma również pozytywne działanie dla dzieci upośledzonych i z deficytami rozwojowymi. Składanie origami jest dla nich formą terapii. Jednocześnie nauczy każde dziecko dyscypliny, cierpliwości i dokładności, a także uporu w dążeniu do celu. Wypełni czas i będzie interesującym zajęciem w czasie wolnym zarówno dla dzieci jak i przebywających z nimi dorosłych.

Okazuje się, że składanie origami wspomaga u dzieci rozwój procesu nauki czytania. 6-7 letnie dziecko jeszcze nie jest przygotowane do czytania, czyli odbioru informacji w sposób liniowy. Wodząc oczami po wyrazach męczy się. Inaczej jest w przypadku odbioru płaskich modeli origami. Soczewka swobodnie wędruje w różne kierunki, a stabilizuje to mięsień i nerw wzrokowy. Dzięki temu dziecko składające origami niedługo  szybko uczy się płynnie czytać.

Warto też dodać, że składanie origami wspiera rozwój wyobraźni, wpływa na rozwój mowy i ćwiczy koncentrację. Uczy też dążenia do wyznaczonych sobie celów. Origami wpływa na rozwój twórczego myślenia, daje wiele radości. Poprawia pamięć, koordynacje wzrokowo-ruchową, uczy cierpliwości i dokładności.

Origami jest formą zabawy bardzo lubianą przez dzieci. Jest świetnym sposobem ich aktywizacji ruchowej. Dzieci odkrywają siebie w nowej roli — autora i twórcy. Każda zmiana w składanym modelu daje dziecku dużą frajdę i zachęca do podejmowania kolejnych prób i wprowadzania innowacji zgodnie ze swoją wyobraźnią. To niekończące się ćwiczenie i udoskonalanie własnych umiejętności i integrowanie doświadczeń zmysłowych dziecka. Składanie form dostosowanych do jego umiejętności i wieku gwarantuje rozwój sprawności intelektualnej i manualnej. Każde udane złożenie modelu będzie wielkim sukcesem i osiągnięciem dziecka.

Origami dla dorosłych i seniorów

Pozytywnego wpływu origami nie można ograniczyć tylko i wyłącznie do rozwoju dzieci, ale też dorosłych i seniorów. Wspomaga procesy zapamiętywania, usprawnia funkcje językowe, sprawność manualną, oraz rozwija analizę i syntezę wzrokową. Origami może stanowić metodę pracę zarówno z dziećmi, młodzieżą, jak i osobami dorosłymi. Pełni funkcję  terapeutyczną i stymulującą. Doskonali pracę analizatorów, uspokaja i wycisza osoby nadpobudliwe. Jednocześnie wspomaga wyobraźnię, zainteresowania i zachęca do dalszego rozwoju.

Origami – praktyczne zastosowanie

Z papieru w sztuce origami tworzy się ozdoby. Mogą to być bombki choinkowe, kwiaty, i inne trójwymiarowe, fantazyjne figury jak łabędź. Bardziej praktycznym zastosowaniem jest na przykład pudełko do przechowywania małych rzeczy albo do zapakowania, czy też wazon na kwiaty. W Japonii wykorzystuje się origami do ozdabiania wystaw sklepowych, tablic szkolnych czy podarunków. Można nim również wystroić wnętrze domu i mieszkania. Stworzyć z niego można także maski czy zabawki. Doskonale też nadadzą się na ręcznie robiony prezent dla bliskiej osoby.

Współcześnie origami znajduje zastosowanie również w medycynie, inżynierii czy produkcji.

Ciekawostki

W Japonii origami nauczane są dzieci od najmłodszych lat. Zaczynają je składać już w przedszkolu. Rozwija to ich koncentrację, precyzję i pobudza wyobraźnię. Umiejętność składania origami przydaje się również dorosłym osobom, na przykład przy zdawaniu egzaminu do wyższej szkoły artystycznej, oraz dziewczynom ubiegającym się o pracę stewardessy. W Japonii origami stało się podstawą wychowania każdego dziecka.

Rekordy Guinessa w origami

Stworzony na Hiroshima Shudo University w Japonii, w dniu 29 sierpnia 2009 roku został największy żuraw w historii z rekordem Guinessa. Jego rozpiętość skrzydeł wynosiła 81,94 metry.

Najmniejszy żuraw z papieru został złożony z użyciem mikroskopu przez profesora Watanabe w Nigata University w Japonii. Został wykonany z kwadratu o wymiarach 1 mm na 1 mm.

Model Suzanne, którego instrukcję złożenia znajdziecie na naszej strony pobił rekord świata w 2012 roku, pokonując odległość 226 stóp i 10 cali (ponad 69 metrów). Samolot zaprojektowany przez Johna Collinsa i instrukcję jak go zrobić znajdziecie również na naszej stronie.