Baśnie braci Grimm – Brat Wesołek

Follow me

Była kiedyś wielka wojna, a gdy wojna ta się skończyła, wielu żołnierzy zwolniono ze służby. Także Brat Wesołek został zwolniony, a nie dano mu nic prócz chleba komiśniaka, a z pieniędzy cztery krojcery. Z tym wyruszył w drogę. Lecz wtedy właśnie święty Piotr stanął na drodze jako żebrak, a gdy podszedł w jego stronę Brat Wesołek,, poprosił go o jałmużnę. On zaś odpowiedział: „Drogi żebraku, co mam ci dać Byłem żołnierzem i zwolniono mnie ze służby. Nie mam nic prócz małego bochenka chleba komiśniaka i czterech krojcerów pieniędzy. Gdy to się skończy, sam będę musiał iść żebrać jak ty. Ale i tak coś ci dam.” Po tych słowach podzielił bochenek na cztery części i dał apostołowi jedną z nich, a do tego jednego krojcera. Święty piotr podziękował mu, poszedł dalej i znów stanął żołnierzowi na drodze pod inną postacią, lecz znów jako żebrak, a gdy ten do niego podszedł, prosił go jak poprzednio o dar. Brat Wesołek mówił jak przedtem i znów dał mu ćwiartkę chleba i jednego krojcera. Święty piotr podziękował i poszedł dalej, lecz po raz trzeci stanął mu na drodze pod zmienioną postacią jako żebrak i zagadnął Brata Wesołka: Brat Wesołek dał mu trzecią ćwiartkę i trzeciego krojcera. Święty Piotr podziękował, a Brat Wesołek poszedł dalej i nie miał nic więcej jak tylko ćwiartkę chleba i jednego krojcera. Poszedł z tym do gospody, zjadł chleb, za krojcera kazał sobie jeszcze nalać piwa. Gdy skończył, ruszył w drogę i właśnie wtedy święty Piotr podszedł do niego pod postacią zwolnionego ze służby żołnierza. I zagadnął go: „Dzień dobry kamracie. Czy nie mógłbyś mi dać kawałka chleba i jednego krojcera na picie?” – „A skąd mam to wzięć,” odpowiedział brat wesołek, „Mnie też zwolniono, a nie dostałem nic prócz bochenka chleba komiśniaka i czterech krojcerów z pieniędzy. Na drodze spotkałem trzech żebraków, każdemu dałem ćwiartkę z mego chleba i po krojcerze pieniędzy. Ostatni kawałek zjadłem w gospodzie, a za ostatniego krojcera napiłem się. Teraz nic nie mam, a jeśli i ty nic nie masz, to możemy razem pójść na żebry.” – „Nie,” odpowiedział święty Piotr, ” to nie jest konieczne. Znam się trochę na doktorowaniu i na tym zarobię tyle, ile mi trzeba.” – „Tak,” rzekł Brat Wesołek, „Ale ja się na tym nie znam, muszę więc sam iść na żebry.” – „To chodź ze mną,” rzekł święty piotr, „gdy coś zarobię, dostaniesz z tego połowę.” – „To mi odpowiada,” rzekł Brat Wesołek. Poszli więc dalej razem.

Doszli tak do chłopskiej chałupy, a usłyszeli z niej straszne biadanie i krzyk. Weszli więc do środka, a leżał tam człowiek śmiertelnie chory i bliski zgonu, jego żona wyła i głośno płakała. „Skończcie z wyciem i płaczem,” rzekł święty Piotr, „sprawię, że mąż ozdrowieje,” Wyjął z torby maść i w okamgnieniu wyleczył chorego, że ten mógł wstać i był zupełnie zdrów. Mąż i żona rzekli więc w wielkiej radości: „Jak możemy wam odpłacić? Co mamy wam dać?” Święty Piotr nie chciał nic wzięć, a im bardziej chłopskie małżeństwo go prosiło, tym bardziej się wzbraniał. Lecz Brat Wesołek szturchnął świętego Piotra i rzekł: „Weź coś, my też jesteśmy w potrzebie.” Chłopka przyprowadziła w końcu jagnię i rzekła do świętego Piotra, że musi je przyjąć, lecz on nie chciał. Wtedy Brat Wesołek szturchnął świętego Piotra w bok i rzekł: „Weź to, głupi ośle, potrzebujemy go. Rzekł więc wreszcie święty Piotr, „Dobrze, wezmę jagnię, lecz nie będę go niósł,, jeśli go chcesz, musisz je nieść.” – „Nie martw się o to,” rzekł brat wesołek, „już ja je poniosę,” I wziął je na plecy. Ruszyli w drogę i doszli do lasu, jagnię zaś poczęło Bratu Wesołkowi ciążyć, a i głodny był, rzekł więc do świętego Piotra: „Patrz, jakie piękne miejsce. Możemy tu ugotować jagnię i je zjeść.” – „Dobrze,” odpowiedział święty Piotr, „ale na gotowaniu się nie znam. Jeśli chcesz gotować, to masz tu kocioł, a ja sobie w tym czasie pochodzę tu i tam, aż będzie gotowe. Nie wolno ci jeno zacząć jeść, zanim nie wrócę, a przyjdę na czas.” – „Idź więc,” rzekł Brat Wesołek, „Znam się na gotowaniu i wszystko zrobię.” Odszedł zatem święty Piotr, a Brat Wesołek ubił jagnię, rozpalił ogień, mięso wrzucił do kotła i gotował. Jagnię w końcu było gotowe, lecz apostoł nie wracał. Brat Wesołek wyjął je z kotła i rozciął, rozciął i znalazł serce.

„To będzie najlepsze,” rzekł i spróbował, aż wreszcie zjadł całe. Gdy święty Piotr wrócił, rzekł: „Możesz zjeść całe jagnię, ja chcę tylko jego serce. Daj mi je.” Wziął tedy Brat Wesołek nóż i widelec i udawał, że w jagnięciu szuka serca, lecz nie może go znaleźć. Wreszcie po prostu rzekł: „Nie ma go.” – „A gdzie może być?” rzekł apostoł. „Nie wiem,” odpowiedział Brat Wesołek, „ale patrz, jakie z nas błazny, Szukamy serca jagnięcia i żaden z nas nie wpadł na to, że jagnię nie ma serca!” – „Ach, rzekł święty Piotr, ” To coś nowego. Wszystkie zwierzęta mają serce. Dlaczego jagnię ma nie mieć serca?” – „Nie, na pewno bracie, jagnię nie ma serca, zastanów się tylko, a zrozumiesz, naprawdę go nie ma!” – „Już dobrze,” rzekł święty Piotr, „Nie ma serca, więc nic nie chcę z jagnięcia. Możesz go sam zjeść.” – „Czego nie będę mógł zjeść, wsadzę do tornistra,” rzekł Brat Wesołek, zjadł pół jagnięcia, a co zostało, wsadził do swego tornistra.

Poszli dalej, a święty Piotr sprawił, że w poprzek lasu płynęła woda, przez którą musieli przejść. Rzekł więc święty Piotr „Idź przodem.” – „Nie,” odpowiedział Brat Wesołek, „Ty idź przodem,” i pomyślał „Nie ruszę się, jeśli woda będzie dla niego za głęboka.” Przeszedł więc przez nią święty Piotr, a woda sięgała mu do kolan. Brat Wesołek chciał więc pójść za nim, ale wody zrobiło się więcej i sięgała mu po szyję. Zawołał więc „bracie, pomóż mi!” A święty Piotr rzekł „A przyznasz, że zjadłeś serce jagnięcia?” – „Nie,” odpowiedział, „nie zjadłem go.” Wody zrobiło się jeszcze więcej i sięgała mu już do ust, „pomóż mi, bracie,” zawołał żołnierz. A święty Piotr rzekł jeszcze raz: „Przyznasz, że zjadłeś serce jagnięcia?” – „Nie,” odpowiedział, „nie zjadłem go.” Lecz mimo to święty Piotr nie chciał, by się utopił, wodzie kazał opaść i pomógł mu przejść.

Ruszyli dalej i doszli do pewnego królestwa. Usłyszeli tam, że córka króla leży tam śmiertelnie chora. „Halo, barcie,” rzekł żołnierz do świętego Piotra, „To dopiero jest dla nas połów, jeśli ją wyleczymy, możemy być spokojnie o przyszły los.” Lecz święty Piotr nie był jak dla niego dość szybki. „No, wstań na nogi, braciszku,” rzekł do niego, „żebyśmy zdążyli.” Lecz święty Piotr szedł coraz wolniej, choć Brat Wesołek poganiał go i ciągnął, aż wreszcie usłyszeli, że królewna umarła. „Doczekaliśmy się,” rzekł Brat Wesołek, „To od twojego zaspanego chodu.” – „Cicho,” odpowiedział święty Piotr, „Potrafię wyleczyć więcej niż chorych. Mogę nawet martwych przywrócić do życia.” – „Jeśli tak, ” rzekł Brat Wesołek, „Wybaczę ci to, ale musisz dla nas zarobić przynajmniej pół królestwa.” Potem poszli do królewskiego zamku, gzie wszystko trwało w żałobie. Święty Piotr rzekł do króla, że chce przywrócić do życia jego córkę. Zaprowadzono go więc do niej, a on rzekł: „Przynieście mi kocioł z wodą,” a gdy go przyniesiono, kazał wszystkim wyjść, tylko Brat Wesołek mógł przy nim zostać. Odciął potem wszystkie członki nieboszczki, wrzucił do wody, rozpalił ogień pod kotłem i gotował. Gdy wszystko mięso odpadło od kości, wyjął piękny biały szkielet, położył na stole i poskładał według naturalnego porządku. Gdy to się stało, stanął przed nim i rzekł trzy razy: „W imieniu przenajświętszej trójcy, nieboszczko wstań!” A za trzecim razem podniosła się królewna do życia przywrócona, zdrowa i piękna. Król zaś w wielkiej radość rzekł: „Nazwij swą nagrodę, a choćby to była połowa królestwa, dam ci ją.” Lecz święty Piotr rzekł: „Nic za to nie żądam.” – „Och, głupi Jasiu!” pomyślał Brat Wesołek do siebie, szturchnął kamrata w bok i rzekł: „Nie bądź taki głupi. Może ty nic nie chcesz, ale czegoś potrzebuję.” Lecz święty Piotr niczego nie chciał. Król jednak widział, że ten drugi, czegoś chce, tak więc kazał skarbnikowi wypełnić jego tornister złotem.

Ruszyli dalej, a gdy doszli do lasu, święty Piotr rzekł do Brata Wesołka: „Teraz podzielimy złoto.” – „Tak,” odpowiedział, „to właśnie zrobimy.” Podzielił więc święty Piotr złoto, a podzielił na trzy części. Brat Wesołek pomyślał sobie: „Znów brakuje mu klepki we łbie, robi trzy części, a jest nas dwóch.” Święty Piotr zaś rzekł: „Podzieliłem dokładnie, jedna część dla mnie, jedna część dla ciebie, a jedna dla tego, kto zjadł serce jagnięcia.” Och, zapomniałem o tym,” odpowiedział Brat Wesołek i szybko zgarnął złoto, „Możesz mi wierzyć.” – „Jak może to być prawdą?” rzekł święty Piotr, „Jagnięta nie mają przecież serca.” – „Aj, bracie, błądzisz! Jagnię ma serce, jak każde zwierzę. Dlaczego miałoby go nie mieć?” – „Już dobrze,” rzekł święty Piotr, „Weź sobie sam to złoto, nie zostanę dłużej przy tobie i pójdę swoją drogą.” – „Jak chcesz, braciszku,” odpowiedział żołnierz, „Bądź zdrów!”

Poszedł więc święty Piotr, a Brat Wesołek pomyślał sobie: „Dobrze, że sobie poszedł, jakiś dziwny z niego świętoszek.” Miał już dużo pieniędzy, ale nie umiał się z niemi obejść, roztrwonił, rozdał, a minął czas i znów nie miał nic. Doszedł wtedy do kraju, gdzie usłyszał, że umarła królewska córa. „Hola!, pomyślał sobie, ” to może obrócić się na dobre. Ożywię ją i każę sobie zapłacić, co się należy.” Poszedł więc do króla i rzekł, że obudzi nieboszczkę. A król słyszał już, że pewien żołnierz zwolniony ze służby, chodzi po świecie i ożywia zmarłych. Pomyślał więc sobie, że to ten właśnie człek, lecz zaufania doń nie miał, zapytał więc doradców, a ci odparli, że może spróbować, bo jego córka i tak nie żyje. Kazał więc Brat Wesołek przynieść wody w kotle, kazał wszystkim wyjść, odciął wszystkie członki, wrzucił je do wody, rozpalił pod nią ogień, dokładnie tak, jak widział to przy świętym Piotrze. Woda zaczęła się gotować, a mięso poczęło odpadać, wyjął więc szkielet i rozłożył na stole, ale nie wiedział, w jakim porządku ma to leżeć i poukładał wszystko na odwrót w wielkim bałaganie. Stanął potem przed tym i rzekł: „W imię przenajświętszej trójcy, nieboszczko wstać!” I rzekł to trzy razy, lecz kości ani się nie ruszyły. Rzekł więc jeszcze trzy razy, lecz i tym razem daremnie. „Pioruńska dziewko, wstań,” zawołał, „wstań, bo będzie z tobą źle!” gdy to rzekł, nadszedł przez okno święty Piotr w poprzedniej postaci żołnierza bez służby i rzekł: „Bezbożny człeku, co ty wyprawiasz. Jak nieboszczka ma wstać, kiedy kości na opak powrzucałeś?” – „Braciszku, robiłem, jak tylko umiałem najlepiej,” odpowiedział. „Tym razem wyciągnę cię z biedy, ale powiadam ci, jeśli zrobisz jeszcze raz coś takiego, nie będziesz miał szczęścia, a i od króla nie wolno ci żądać ni przyjąć za to ani odrobinki.” Potem poukładał kości podle ich właściwego porządku, rzekł trzy razy do niej: „W imię przenajświętszej trójcy, nieboszczko wstań,” a królewska córa wstała, była zdrowa i piękna jak przedtem. Wyszedł więc święty Piotr przez okno, Brat Wesołek był wesół, że tak dobrze poszło, złościł się jeno, bo nic nie mógł za to wziąć. „Chciałbym tylko wiedzieć,” pomyślał, „co on za rozum ma w tym łbie, bo co jedną ręką daje, to drugą odbiera. Nie ma w tym sensu.” A król chciał dać Bratu Wesołkowi, czego ten by żądał, ale on nie mógł niczego przyjąć, ale aluzją i podstępem sprawił ,że król kazał wypełnić jego tornister złotem, z nim zaś ruszył dalej. Gdy wyszedł, przed bramą stał święty Piotr i rzekł: „Patrz, jakim jesteś człowiekiem, czy nie zabroniłem ci brać czegokolwiek? A ty masz tornister pełen złota.” – „Cóż mogę poradzić,” odpowiedział Brat Wesołek, „kiedy mi się wpycha.” – „Powiadam ci, jeśli drugi raz tego spróbujesz, będzie z tobą źle.” – „Ach, bracie, teraz mam złoto, po co mi zajmować się praniem kości.” – „Tak,” rzekł święty Piotr, „złota będzie na długo! Ale żebyś potem nie zszedł na złą drogę, dam twojemu tornistrowi taką moc, że wszystko, czego sobie zażyczysz, znajdzie się w nim. Bądź zdrów, nie zobaczysz mnie więcej.” – „Niech cię bóg prowadzi,” rzekł i pomyślał, „Cieszę się, że odchodzisz, dziwaczny Cudaku, nie chcę iść za tobą.” O cudownej mocy danej tornistrowi dłużej nie myślał. Brat Wesołek wędrował ze swoim złotem i wszystko przepuścił i roztrwonił jak za pierwszym razem. Gdy już niczego więcej nie miał prócz czterech krojcerów, doszedł do gospody i pomyślał: „Czas pozbyć się pieniędzy” i kazał sobie przynieść wina za trzy krojcery, a za jednego chleba. Gdy tak siedział i pił, doszedł jego nosa zapach pieczonej gęsi. Brat Wesołek rozejrzał się i ujrzał, że gospodarz ma w piecu dwie gęsi. Przypomniało mu się wtedy, że kamrat rzekł do niego, że czegokolwiek sobie zażyczy, znajdzie w tornistrze. „Hola, musisz spróbować z gęsiami!” Wyszedł więc i przed drzwiami rzekł: „Życzę sobie dwóch pieczonych gęsi z pieca w tornistrze.” A gdy to powiedział, otworzył go i zajrzał do środka, a obie tam leżały. „Ach, to mi się podoba,” rzekł, „Teraz ze mnie jest gość co się zowie,” poszedł na łąkę i wyjął pieczeń. Gdy jadł w najlepsze, przyszło dwóch czeladników i zobaczyło swymi głodnymi oczyma jeszcze nieruszoną gęś. Brat Wesołek pomyślał: „jedna ci wystarczy,” zawołał chłopaków i rzekł: „Weźcie tę gęś i zjedzcie ją za moje zdrowie.” Podziękowali i poszli z nią do gospody, kazali sobie podać połówkę wina i chleb, wyciągnęli gęś i zaczęli jeść. Gospodyni przyglądała się i rzekła do swojego męża: „Ci dwaj jedzą gęś, sprawdź, czy to nie jest gęś z naszego pieca.” Gospodarz pobiegł, a piec był pusty. „Co złodziejski motłoch, za darmo chcecie jeść gęsi! Płaćcie mi zaraz, albo leszczynowej laski dam wam zasmakować.” Oni zaś odrzekli: „Nie jesteśmy złodziejami, pewien żołnierz bez służby dał nam tę gęś na łące.” – „Nie będziecie mnie kręcić za nos, żołnierz tu był, ale wyszedł przez te drzwi jako przyzwoity chłop.” Wziął kija i lejąc ich, przegnał za drzwi. Brat Wesołek szedł swoją drogą, aż doszedł na miejsce, gdzie stał wspaniały zamek, a niedaleko od niego licha gospoda. Poszedł do gospody i poprosił o nocleg, lecz gospodarz go odprawił i rzekł „Nie ma już miejsca, dom jest pełny dystyngowanych gości.” – „Dziwi mnie tom” rzekł Brat Wesołek, „że przychodzą do was, a nie do tego wspaniałego zamku.” Tak,” odpowiedział gospodarz,” – „Nie jest to takie dziwne. Kto poszedł tam na noc, żywy stamtąd nie wrócił.” – „Jeśli inni próbowali, to i ja spróbuję,” rzekł Brat Wesołek. „Lepiej zostaw to,” rzekł gospodarz, „wyjdzie ci to gardłem,” – „Nie wyjdzie mi to gardłem,” rzekł Brat Wesołek, „Dajcie mi jeno miskę a z nią dobre jedzenie i picie.” Dał mu więc gospodarz miskę, jedzenie i picie, a z nią Brat Wesołek poszedł na zamek, raczył się jadłem, a gdy w końcu zrobił się senny, położył się na ziemi, bo nie było tam łóżka. Wnet zasnął, lecz w nocy zbudził go ogromny hałas, a gdy otrzeźwiał, zobaczy w pokoju dziewięć brzydkich diabłów, zrobili wokół niego okrąg i tańczyli dokoła. Brat Wesołek rzekł zaś: Tańczcie sobie, ile chcecie, ale nie podchodźcie za blisko.” Diabły cisnęły się jednak coraz bliżej niego i prawie deptały wstrętnymi nogami po jego twarzy. „Spokój już, diabelskie mary,” rzekł, lecz oni złościli go coraz bardziej. Rozeźlił się Brat Wesołek i zawołał: „Hola, zaraz was uspokoję!, chwycił za nogę od krzesła i tłukł w sam środek. Lecz dziewięć diabłów na jednego żołnierza było zbyt wielu, gdy walił w tego z przodu, ciągnęli go za włosy ci z tyłu i szarpali go podle. „Diabelska zgrajo,” zawołał, „Za dużo tego dobrego, poczekajcie! Wszystkie dziewięć do mojego tornistra, Jazda!” I wszystkie znalazły się w środku, zamknął ho więc i wrzucił do kąta. Zrobiło się nagle cicho, Brat Wesołek położył się z powrotem i spał aż do jasnego poranka. Gdy przyszedł gospodarz ze szlachcicem, do którego zamek ów należał, chcieli zobaczyć, jak mu poszło, a gdy zobaczyli, że jest zdrów i rześki, dziwili się i zapytali: „Nic wam duchy nie zrobiły?” – „Zupełnie nic,” nie odpowiedział Brat Wesołek, „Wszystkie dziewięć mam w tornistrze. Znowu możecie w spokoju zamieszkać w zamku. Nikt już nie będzie w nim hasał! Podziękował mu zatem szlachcic, obdarował go suto i prosił, aby został na jego służbie, chciał go mieć w opiec do końca życia. „Nie,” odpowiedział, „przywykłem do włóczęgi, ruszę więc dalej.” I tak odszedł Brat Wesołek, napotkał kuźnię, tornister, w którym było dziewięć diabłów, położył na kowadle i poprosił kowala i jego czeladź, by przywalili. Walili więc co sił wielkimi młotami, a diabły podniosły straszny krzyk. Gdy potem otworzył tornister, osiem padło, lecz jeden, który siedział w fałdzie, przeżył, wyskoczył więc i pognał do piekła. Jeszcze długo potem Brat Wesołek chodził po świecie, a kto go znał, mógłby wiele o tym opowiadać. W końcu jednak zestarzał się i zaczął myśleć o swym końcu. Poszedł więc do pustelnika, który był znany jako pobożny człek, i rzekł do niego „Zmęczyła mnie wędrówka, chcę teraz zadbać, by pójść do królestwa niebieskiego.” – „Pustelnik odpowiedział: „Są dwie drogi, jedna jest szeroka i przyjemna, a prowadzi do piekła, druga jest wąska i kamienista, a prowadzi do nieba.” – „Musiałbym być głupcem,” pomyślał Brat Wesołek, „Gdybym miał iść kamienistą drogą.” Ruszył więc, a szedł drogą szeroką i przyjemną, aż doszedł w końcu pod czarną bramę, a była to brama do piekła. Brat Wesołek zapukał, odźwierny popatrzył, kto to. Gdy zobaczył Brata Wesołka, wystraszył się, bo był to akurat dziewiąty diabeł, który siedział w tornistrze i uciekł z wielką śliwą pod okiem. Dlatego zasunął rygiel, pobiegł do najwyższego diabła i rzekł: „Przed bramą jest jegomość z tornistrem i chce wejść, lecz za nic go nie wpuszczaj, bo wymówi życzenie, by całe piekło w tornistrze się znalazło. Ohydnie kazał mnie raz walić młotem.” Zawołano więc do Brata Wesołka, by odszedł i nie wchodził. „Jeśli ci mnie nie chcą,” pomyślał, „zobaczę, czy w niebie znajdę schronienie. Gdzieś muszę przecież zostać.” Zawrócił więc i poszedł aż do niebieskich bram, gdzie także zapukał. Święty Piotr siedział przy niej jako odźwierny . Brat Wesołek od razu rozpoznał go od razu i pomyślał „Tu znalazłeś starego przyjaciela, tutaj musi pójść lepiej.” Ale święty Piotr rzekł: „Myślę, że chcesz to nieba?” – „Wpuść mnie bracie, muszę się gdzieś zatrzymać. W piekle mnie nie przyjęli, inaczej bym tu nie przyszedł.” – „Nie,” odpowiedział święty Piotr, ” nie wejdziesz.”- „Nie chcesz mnie wpuścić, to chociaż weź z powrotem swój tornister. Nie chcę od ciebie nic więcej,” rzekł Brat Wesołek. ” Daj go tu,” powiedział święty Piotr. Podał mu zatem tornister przez kraty do nieba, a święty Piotr wziął go i powiesił koło swojego fotela. A wtedy Brat Wesołek rzekł: „teraz życzę sobie, bym sam znalazł się w tornistrze.” I wnet w nim był, siedział teraz w niebie, święty Piotr musiał go w nim zostawić.