Baśnie braci Grimm – Diabeł i jego trzy złote włosy

Follow me

Była sobie kiedyś biedna kobieta. Urodziła synka, a ponieważ w czepku przyszedł na świat, przepowiedziano mu, że w czternastym roku dostanie córkę króla za żonę. Zdarzyło się, że niedługo potem król przybył do wioski, lecz nikt nie wiedział, że to był król, a gdy pytał ludzi, co nowego, odpowiadali mu, że w tych dniach dziecko w czepku się narodziło. Cokolwiek nie zrobi, wyjdzie mu na dobre. Przepowiedziano także, że w czternastym roku dostanie córkę króla za żonę. Król, który zło w sercu nosił, a i zły był z powodu przepowiedni, poszedł do rodziców, udał miłego i rzekł: „Biedni ludzie, dajcie mi wasze dziecko, będę o nie dbał, a że to dziecko szczęścia, musi mu to wyjść na dobre.” Zgodzili się w końcu i oddali mu chłopca.

Król włożył dziecko do skrzyni i odjechał na swym koniu. Gdy dotarł do głębokiej wody, wrzucił doń skrzynię i pomyślał „Uratowałem córkę od kawalera, którego nikt nie czekał.” Lecz skrzynia nie poszła na dno, a pływała jak stateczek, do środka nie wdarła się ani kropla wody. Dopłynęła aż na dwie mile od królewskiej stolicy, gdzie stał młyn. Skrzynia zawisła w jazie u młyna. Pewien młynarczyk właśnie tam stał i wszystko widział. Wyciągnął ją bosakiem. Spodziewał się wielkich skarbów, lecz gdy ją otworzył, w środku leżał śliczny chłopczyk, a był on świeży i pełen życia. Zaniósł go młynarzom, a ponieważ nie mięli dzieci, ucieszyli się i rzekli „Bóg nas obdarował.” Troszczyli się o znajducha. Rósł we wszelkich cnotach.

Zdarzyło się, że przy wielkiej burzy król zaszedł do młyna. Zapytał młynarzy, czy ten wielki chłopak, to ich syn. „Nie,” odrzekli, „Jest znajduchem, przypłynął do nas w skrzyni czternaście lat temu. Młynarczyk wyciągnął go z wody.” Spostrzegł wtedy król, że to nikt inny jak dziecko szczęścia, które kiedyś wrzucił do wody i rzekł: „Dobrzy ludzie, czy chłopak ten nie mógłby zanieść listu królowej, dam mu za to dwie sztuki złota?” – „Jak król każe,” odrzekli. Powiemy mu, by był gotowy. Napisał wtedy król list do królowej, w którym stało: „Natychmiast, gdy ten chłopak przybędzie z tym pismem, ma być zabity i pogrzebany, a wszystko ma się stać nim wrócę.”

Chłopak wyruszył w drogę z listem, lecz zabłądził i wieczorem doszedł do wielkiego lasu. W ciemności zobaczył światełko, podszedł do niego i trafił do domku. Gdy wszedł, ujrzał starą kobietę, która sama siedziała przy ogniu. Wystraszyła się, gdy ujrzała chłopca. Rzekła: „Skąd przybywasz i dokąd idziesz?” – „Idę z młyna,” odpowiedział, „do królowej . Mam jej list zanieść. A że zgubiłem się w lesie chciałem tu przenocować.” – „Biedaku,” rzekła kobieta, „Trafiłeś do chaty zbójów. Gdy wrócą do domu, zabiją cię” – „Niech sobie przychodzi, kto chce,” powiedział chłopiec, „nie biję się. Jestem taki zmęczony, że nie mogę iść dalej.” Wyciągnął się na ławce i zasnął. Niedługo przyszli zbóje i zapytali w gniewie, co to za obcy chłopak na ławie leży. „Ach,” powiedziała staruszka, „To niewinne dziecię, zabłądziło się w lesie. Z litości je przyjęłam. Ma zanieść list do królowej.” Zbóje złamali pieczęć listu i przeczytali go. Było tam napisane, że chłopiec natychmiast po przybyciu ma być stracony. Zatwardziałe zbójeckie serca przepełniło współczucie. Herszt podarł list i napisał inny, a stało w nim, że natychmiast po przybyciu chłopca mają się odbyć jego zaślubiny z królewską córką. Pozwolili mu spać na ławie w spokoju do rana, a gdy się obudził, dali mu list i wskazali drogę. Królowa zaś, gdy odebrała list i go przeczytała, uczyniła, co było w nim napisane, kazała wyprawić przecudne weselisko i tak wydano królewską córkę za dziecko szczęścia, a że młodzieniec piękny był i miły, żyła z nim w szczęściu.

Po pewnym czasie król wrócił do zamku i zobaczył, że przepowiednia się wypełniła a jego córka poślubiła dziecko szczęścia. „Jak to się stało?” rzekł, „Wysłałem list z zupełnie innym rozkazem.” Królowa podał mu ów list, żeby sam zobaczył, co tam jest napisane. Król przeczytał list i zrozumiał, że został on podmieniony. Zapytał młodzieńca, co stało się z powierzonym mu listem, dlaczego przyniósł inny list zamiast właściwego. „Nic o tym nie wiem,” odpowiedział, „Musiał go ktoś podmienić w nocy, gdy spałem w lesie.” Pełen gniewu rzekł na to król: „Tak łatwo nie będzie. Kto chce mieć moją córkę, musi przynieść z piekła trzy złote włosy z głowy diabła. Jeśli przyniesiesz, czego żądam, możesz zachować moją córkę.” Król pomyślał, że w ten oto sposób pozbył się go na wieki, lecz dziecko szczęścia odparło „Przyniosę wam złote włosy. Nie boję się diabła.” Pożegnał się potem i rozpoczął wędrówkę.

Droga zaprowadziła go do wielkiego miasta, gdzie strażnik przy bramie wypytał go, na jakim rzemiośle się zna i co wie. „Wiem wszystko,” odpowiedziała dziecko szczęścia.” – „Więc możesz nam zrobić przysługę,” rzekł strażnik, „Gdybyś mógł nam powiedzieć, dlaczego z naszej studni na rynku, z której zawsze tryska wino, nie leci nawet woda?” – „Dowiecie się tego,” rzekł, „Poczekajcie tylko aż wrócę.” Poszedł dalej, aż dotarł do innego miasta. Zapytał go tam znów strażnik, na jakim rzemiośle się zna i co wie. „Wiem wszystko,” odpowiedział. „Więc możesz nam zrobić przysługę i nam powiedzieć, dlaczego pewne drzewo w naszym mieście, które zawsze złote jabłka nosi, nie wypuszcza teraz nawet liści.”?” – „Dowiecie się tego,” rzekł, „Poczekajcie tylko aż wrócę.” Poszedł dalej i dotarł do wielkiej wody, przez którą musiał się przeprawić. Człowiek w promie, zapytał go, na jakim rzemiośle się zna i co wie. „Wiem wszystko,” odpowiedział. „Więc możesz mi zrobić przysługę.” Rzekł człowiek „i mi powiedzieć, dlaczego muszę pływać tam i z powrotem i nikt mnie nie zmienia.” – „Dowiesz się tego,” rzekł, „Poczekaj tylko aż wrócę.”

Gdy przeprawił się przez wodę, znalazł wejście do piekła. Było tam czarno od sadzy. Diabła nie było w domu. Siedziała tam jego matka w szerokim fotelu. „Czego chcesz?” rzekła do niego, ale wcale nie wyglądała tak strasznie. „Chciałbym trzech złotych włosów z głowy diabła,” odpowiedział, „inaczej nie mogę zachować swojej żony.” – „Dużo żądasz,” rzekła, „gdy wróci diabeł i cię znajdzie, weźmie się za ciebie, ale żal mi ciebie, sobaczę więc, czy mogę ci pomóc.” Zmieniła go w mrówkę i rzekła „Wejdź w fałdy mojej spódnicy, będziesz tam bezpieczny.” – „Tak,” rzekł, „tak będzie dobrze, ale chciałbym jeszcze dowiedzieć się trzech rzeczy, dlaczego studnia, z której zawsze tryska wino, zrobiła się sucha i nie ma w niej nawet wody, dlaczego drzewo, które zawsze nosi złote jabłka, nie wypuszcza nawet liści, i przewoźnik musi pływać tam i z powrotem, a nikt go nie zmienia.” – „Trudne pytania,” odpowiedziała,” lecz bądź cicho i spokojnie, a uważaj, co diabeł mówi, gdy ja będę mu wyrywać trzy złote włosy.”

Gdy nastał wieczór, diabeł wrócił do domu. Ledwo wszedł, spostrzegł, że powietrze nie było czyste. „Czuję ludzkie mięso,” rzekł, „Coś tu nie gra.” Rozglądał się po wszystkich kątach, szukał, lecz nie mógł nic znaleźć. Matka złajała go,” Dopiero zamiecione,” rzekła, „wszystko doprowadzone do porządku, a ty wywracasz mi wszystko. Zawsze zapach ludzkiego mięsa masz w nosie! Siadaj i jedz kolację.” Gdy już zjadł i się napił, umęczony położył matce głowę na kolanach i rzekł, by go trochę poiskała, Nie trwało długo, aż zasnął, dmuchał i chrapał. Staruszka chwyciła go za złoty włos, wyrwała go i odłożyła na bok.” – „Auu!” ryknął diabeł, „Co robisz?” – „Miałam ciężki sen,” odpowiedziała matka, „dlatego pociągnęłam cię za włosy.” – „A co ci się śniło?” zapytał diabeł. „Śniła mi się studnia pośrodku rynku, z której zawsze wino tryska, lecz teraz nie płynie nawet woda. Co jest tego powodem?” – „Ha, gdyby to wiedzieli!” odpowiedział diabeł,” Ropucha siedzi pod kamieniem w studni. Gdy ją zabiją, znów popłynie wino.” Matka iskała go dalej, a on wnet zasnął i chrapał, że aż okna się trzęsły. Wyrwała mu więc drugi włos. „Huu!” Co robisz!” krzyknął diabeł w gniewie. „Nie gniewaj się,” odpowiedziała, „Zrobiłam to przez sen.” – „A co ci się znowu śniło?” zapytał. „Śniło mi się, że w pewnym królestwie stoi drzewo, a zawsze nosi złote jabłka, lecz teraz nie wypuszcza nawet liści. Co może być tego powodem?” – „Ha, gdyby to wiedzieli!” odpowiedział diabeł, „korzenie podgryza mysz. Jeśli ją zabiją, drzewo znów będzie nosić złote jabłka, lecz jeśli dalej będzie je podgryzać, drzewo całkiem uschnie. Ale zostaw mnie już w spokoju z twoimi snami. Jeśli jeszcze raz mnie zbudzisz, dostaniesz w twarz.” Matka uspokoiła go i iskała dalej a zasnął i zaczął chrapać. Złapała za trzeci złoty włos i wyrwała go mu. Podskoczył diabeł z krzykiem i chciał ją paskudnie urządzić, lecz ona ukoiła go jeszcze raz i rzekła: „Co można począć ze złymi snami!” – „A co ci się znowu śniło?” zapytał, bo był bardzo ciekawy. „Śnił mi się przewoźnik. Skarżył się, że musi pływać swym promem tam i z powrotem i nikt nie chce go zwolnić. Czym na to zasłużył?” – „Ha, głupek” odpowiedział diabeł „Kiedy ktoś przyjdzie by przeprawić się na drugą stronę, musi mu dać swój kij, wtedy będzie wolny i ten nowy będzie musiał pływać. Matka miała już trzy złote włosy a i pytania nie pozostały bez odpowiedzi. Pozwoliła więc spać staremu smokowi, aż nastał dzień.

Gdy diabeł już odszedł, staruszka wyciągnęła mrówkę z fałdy spódnicy i zwróciła dziecku szczęścia jego ludzką postać. „Masz tu trzy złote włosy,” rzekła, „Co diabeł powiedział na twe trzy pytania, sam słyszałeś.” – „Tak,” odpowiedział, „Wszystko słyszałem i wszystko pamiętam.” – „Tak więc mogłam ci dopomóc,” rzekła, „i możesz ruszyć w swą drogę.” Podziękował staruszce za pomoc w potrzebie, opuścił piekło i był zadowolony, że tak mu się ze wszystkim poszczęściło. Gdy doszedł do przewoźnika, miał dać obiecaną odpowiedź. „Najpierw mnie przewieź,” rzekł dziecko szczęścia, „a potem ci zdradzę, co cię wybawi.” Gdy dotarli do drugiego brzegu, dał mu diabelską radę: „gdy przyjdzie ktoś, żeby się przeprawić, daj mu swego kija w rękę.” Poszedł potem do miasta, gdzie rosło drzewo nie wydające owoców, a gdzie strażnik czekał na odpowiedź. Powiedział mu, co słyszał od diabła, „Zabijcie mysz, która korzenie podgryza, a wasze drzewo znów złote jabłka nosić będzie.” Podziękował mu strażnik, a w zapłacie dał mu dwa wyładowane złotem osły. Na koniec poszedł do miasta z suchą studnią. Rzekł tam do strażnika, co mu diabeł rzekł: „W studni siedzi ropucha. Znajdźcie ją i zabijcie, a da wam jeszcze mnóstwo wina” Strażnik podziękował mu i dał mu drugie dwa osły złotem obładowane.

Dziecko szczęścia dotarło wreszcie do swojej żony. Cieszyła się mogąc go znowu widzieć, słysząc, jak mu się wszystko udało. Zaniósł królowi, czego ten żądał, trzy włosy diabła, a gdy król zobaczył cztery osły złotem obładowane, był zadowolony i rzekł: „Spełniłeś moje warunki, możesz zatrzymać moją córkę. Ale, drogi zięciu, powiedz mi jeszcze, skąd masz tyle złota? Wielkie przecież to bogactwa!” – „Przepływałem przez rzekę, „odpowiedział, „Wziąłem trochę ze sobą, bo złoto leży tam zamiast piasku na brzegu.” – „A czy ja mógłbym też sobie trochę wziąć?” rzekł król zachłannie. „Ile tylko zechcecie,” odpowiedział, „na rzece jest przewoźnik, pomoże wam w przeprawie. Po drugiej stronie będziecie mogli wypełnić wasze wory.” Zachłanny król ruszył w pośpiechu w drogę, a gdy dotarł do rzeki pomachał na przewoźnika, żeby go przewiózł. Przewoźnik przybył, zaprosił na prom, a gdy dobili do drugiego brzegu, podał mu do ręki kij, którym prom popychał i natychmiast wyskoczył. Od tej pory król musiał ludzi przewozić za karę za swoje grzechy.

„Czy jeszcze ich wozi?” – „A co, nikt nie odbierze mu kija?”