Ciąża bliźniacza – prawdopodobieństwo, objawy, poród, co ważne?

Jedna na osiemdziesiąt ciąż jest ciążą bliźniaczą. Może się przytrafić każdej z nas, a jednak, po zrobieniu testu ciążowego spodziewasz się raczej jednego dziecka. Dlatego, informacja, podczas pierwszego badania USG, o tym, że rozwijają się w Tobie dwa maluszki nie jeden, może być sporym zaskoczeniem. Ciąża bliźniacza to duże wyzwanie dla kobiety. Wymaga odpowiedniego rozpoznania, a przyszła mama szczególnej opieki. Jakie są objawy i przebieg ciąży mnogiej? Czy każda ciąża z bliźniętami wygląda podobnie? Jak przebiega poród i czy zawsze kończy się cesarskim cięciem?

Rodzaje ciąży bliźniaczej – jednojajowa i dwujajowa

Ciąża bliźniacza może mieć różne postacie. Rodzaj ciąży zależy od tego, czy zapłodnione zostało jedno jajeczko, przez jeden plemnik (bliźnięta jednojajowe), czy dwa osobne jajeczka zapłodniły dwa plemniki (bliźnięta dwujajowe).

Ciąża jednojajowa

W przypadku ciąży jednojajowej mamy do czynienia z dziećmi o identycznym kodzie genetycznym – naturalne klony. Dzieci zawsze są tej samej płci i wyglądają bardzo podobnie. Niekiedy tylko matka jest w stanie rozpoznać drobne różnice między rodzeństwem. Dzieci mogą mieć podobny charakter i upodobania, ale nie jest to regułą. Decydujące w tej kwestii jest otoczenie i środowisko, w jakim dorasta dziecko. Ciąża jednojajowa (monozygotyczna) powstaje w wyniku podziału zygoty, czyli zapłodnionego jajeczka.

W zależności od tego, kiedy dojdzie do tego podziału, ile dni od zapłodnienia, można wyróżnić następujące odmiany ciąży bliźniaczej:

• ciąża jednokosmówkowa (jedno łożysko) i jednoowodniowa (jeden worek owodniowy),
• ciąża jednokosmówkowa (jedno łożysko) i dwuowodniowa (dzieci znajdują się w oddzielnych workach owodniowych),
• ciąża dwukosmówkowa (dwa łożyska) i dwuowodniowa (dwa worki owodniowe),
• ciąża jednokosmówkowa i jednoowodniowa z bliźniętami syjamskimi (niezwykle rzadka – 0,5 % wszystkich ciąż monozygotycznych). Bliźnięta są zrośnięte, mogą mieć część organów wspólnych.

Rozpoznanie, z jakim typem ciąży mamy do czynienia może nastąpić poprzez badanie USG już po 4 tygodniu ciąży. Badanie ultrasonograficzne na wczesnym etapie ciąży jest kluczowe. Ze 100 % pewnością o rodzaju ciąży mnogiej lekarz może powiedzieć tylko, jeżeli badanie nastąpi przed 12. tygodniem ciąży. Wówczas zarówno ścianki kosmówki, jak i worka owodniowego są bardzo wyraźne. Później lekarz może jedynie z dużym prawdopodobieństwem domniemywać co do typu ciąży. 

Każda z tych ciąż wiąże się z innym ryzykiem i będzie wymagała nieco innej ilości badań i opieki. Dlatego tak ważne jest wczesne rozpoznanie rodzaju ciąży jednojajowej.

Ciąża dwujajowa

W przypadku ciąży dwujajowej dzieci zawsze mają dwa oddzielne łożyska i osobne worki owodniowe (ciąża dwukosmówkowa, dwuowodniowa). Ciąża powstaje na skutek zapłodnienia dwóch osobnych jajeczek przez dwa plemniki. Może dojść do zapłodnienia nawet na przestrzeni kilku, czy kilkunastu dni. Bliźnięta dwujajowe mogą być różnej płci. Mają inny materiał genetyczny i są do siebie podobne jak każde rodzeństwo, także pochodzące z dwóch różnych ciąż.

Prawdopodobieństwo ciąży z bliźniakami

Bliźniaki to podwójna radość dla rodziców, ale też podwójny wysiłek. Jeżeli w rodzinie matki są bliźnięta, prawdopodobieństwo ciąży bliźniaczej wzrasta. Możliwość zajścia w taką ciążę jest uwarunkowana genetycznie, ale decydują o tym tylko geny przyszłej mamy. Wpływ ma także wiek ciężarnej. Bliźnięta pojawiają się częściej u kobiet po 35 roku życia oraz u wieloródek – w trzeciej i kolejnej ciąży. 

Nie bez znaczenia jest także stosowanie leków hormonalnych pobudzających owulację. Takie leki mogą powodować „nadprodukcję” jajeczek, co sprzyja ciąży mnogiej. Podobnie, w przypadku odstawienia tabletek antykoncepcyjnych, może dojść do podwójnej owulacji. Jajniki powracające do aktywności mogą wytworzyć więcej niż jedno jajeczko. Istnieją badania wiążące zajście w ciążę bliźniaczą, ze stosowaną dietą – bogatą w białko i kwas foliowy. Ciąży z bliźniakami sprzyja także częste odbywanie stosunków.

Objawy i przebieg ciąży mnogiej

Ciąża bliźniacza jest zawsze ciążą podwyższonego ryzyka. Ciężarna wszystko przeżywa podwójnie. Także objawy ciążowe będą nasilone. W pierwszym trymestrze, nudności oraz osłabienie, mogą być dokuczliwie ze zdwojoną mocą. Odpowiedzialny jest za to poziom hormonu Beta hCg (hormon gonadotropiny kosmówkowej produkowany w kosmówce łożyska), którego jest więcej niż w ciąży pojedynczej. W ciąży bliźniaczej łatwiej o nadwagę. Kobieta powinna zwiększyć ilość spożywanych pokarmów, ale maksymalnie o 500 Kcal dziennie. Prawidłowy przyrost masy ciała to 15-20 kg. Nierzadko jednak kobiety w ciąży z bliźniakami przybierają nawet 30 kg. 

W przypadku ciąży pojedynczej brzuszek zaczyna być widoczny ok. 6-7 miesiąca lub nawet później przy dużej otyłości przyszłej mamy. W ciąży mnogiej luźniejsze ubrania można nosić już od 2-3 miesiąca.

Szybki wzrost wagi może sprzyjać rozwojowi żylaków, czy pojawieniu się rozstępów. Zwiększone jest także ryzyko wystąpienia obrzęków oraz dolegliwości ze strony kręgosłupa. Przyszłe mamy bliźniąt częściej chorują na nadciśnienie i cukrzycę ciążową. 

Opieka lekarska w ciąży bliźniaczej

Głównym powikłaniem ciążowym jest przedwczesny poród, dlatego lekarz musi monitorować przebieg ciąży intensywniej niż w przypadku ciąży pojedynczej. Zwiększona jest częstotliwość wizyt lekarskich, badań USG oraz badań krwi i moczu. Badania ultrasonograficzne przeprowadzane są na początku ciąży, a od 16 tygodnia ciąży co 3-4 tygodnie. W przypadku ciąży jednokosmówkowej ilość badań może zostać nawet zwiększona. 

Bardzo istotna jest odpowiednia opieka lekarska. Dlatego rodzice bliźniąt powinni już na początku ciąży wybrać specjalistę ginekologa, który (najlepiej w ośrodku przyszpitalnym) poprowadzi całą ciążę. Lekarz z pewnością zaleci dużo odpoczynku, ograniczenie aktywności fizycznej, a w drugiej połowie ciąży także seksualnej. Po 20 tygodniu ciąży prawdopodobnie będzie namawiał przyszłą mamę do pójścia na zwolnienie lekarskie i zrezygnowanie z aktywności zawodowej. W ciąży bliźniaczej musisz liczyć się z ewentualnym pobytem w szpitalu, a także wcześniejszym rozwiązaniem.

Ciąża mnoga jest zawsze obarczona większym ryzykiem. Każda niepokojąca zmiana w Twoim ciele powinna być sygnałem do konsultacji z lekarzem. Na przykład nawracające bóle głowy mogą być objawem nadciśnienia, a nagły zwiększony obwód brzuszka może być oznaką zespołu podkradania.

Narodziny bliźniąt

Ponad połowa ciąż bliźniaczych jest rozwiązywana przez cesarskie cięcie. Zazwyczaj są to planowane cesarki. Jeżeli jednak przyszłej mamie zależy na urodzeniu dzieci naturalnie, a lekarz nie znajdzie żadnych przeciwwskazań, poród siłami natury jest lepszym rozwiązaniem zarówno dla mamy, jak i dla dzieci. Mama szybciej dochodzi do siebie po takim porodzie, a u dzieci rzadziej występują powikłania poporodowe. 

Poród naturalny bliźniąt jest porodem wysokiego ryzyka i jest możliwy tylko jeżeli przyszła mama jest zdrowa i nie ma żadnych przeciwwskazań do naturalnego porodu np. przodującego łożyska. Ponadto konieczne jest prawidłowe, główkowe ułożenie przynajmniej jednego z bliźniąt. 

Bliźniaki lubią pchać się świat szybciej niż maluszki w ciąży pojedynczej. Połowa ciąż kończy się rozwiązaniem przed 36 tygodniem. Jeżeli kobieta będzie rodziła naturalnie musi liczyć się ze zdwojonym wysiłkiem. Po urodzeniu pierwszego dziecka zazwyczaj następuje spowolnienie akcji porodowej. Lekarz sprawdza poprzez badanie USG, czy drugie dziecko jest prawidłowo ułożone do porodu i w razie potrzeby decyduje się na cesarskie cięcie. Jeżeli poród siłami natury może trwać nadal, kobiecie podaje się zazwyczaj oksytocynę, by wspomóc akcję skurczową osłabionej rozciągnięciem macicy. 

Drugie dziecko jest trudniej urodzić, mama jest już zmęczona po pierwszym maluszku. Najczęściej po kilkunastu minutach od urodzenia pierwszego z bliźniąt, rozpoczynają się ponownie skurcze. Drugi maluszek przychodzi na świat ok. 30 minut po pierwszym. Poród łożyska jest już bezbolesny, ale częściej niż w porodach pojedynczych, mogą wystąpić powikłania np. krwotok.

Bliźnięta ważą średnio o 1000 g mniej niż dzieci z ciąży pojedynczej. Z uwagi na to, że poród bliźniąt jest porodem wysokiego ryzyka, sala porodowa musi być wyposażona w specjalistyczny sprzęt pozwalający monitorować maluszki w czasie rozwiązania. Na sali muszą być dwie położne, dwóch lekarzy położników oraz dwóch neonatologów. Trudno więc mówić o kameralnej atmosferze, ale jest to niezbędne, by zapewnić zarówno mamie, jak i dzieciom najlepsze warunki porodu.

Mama bliźniąt potrzebuje więcej czasu, by dojść do siebie, niż kobieta po urodzeniu jednego dziecka. Obkurczanie macicy może trwać dłużej i jest bardziej bolesne. Opieka nad dwoma niemowlakami jednocześnie to nie lada wyzwanie, w szczególności jeżeli mama zdecyduje się na karmienie piersią.

Z pewnością kobieta w tych pierwszych tygodniach po porodzie potrzebuje dużego wsparcia najbliższych. Bez wątpienia ciąża bliźniacza, a później opieka nad maluszkami to podwójne wyzwanie, ale też zdwojona radość, którą zrozumieć mogą tylko rodzice bliźniąt.

Bibliografia:

• Bręborowicz G. Banaszewska B., Położnictwo i ginekologia. T. 1: Położnictwo. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007
• Grymowicz M., Kłosińska I., Kuran J., Bliźnięta i więcej czyli o wieloraczkach podczas ciąży i po porodzi,Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2012

No tags for this post.