Waga w ciąży – wykres, bezpieczeństwo, normy
26 lutego 2020
Ciążowe kilogramy to nie tylko powiększający się z tygodnia na tydzień brzuszek. Cały organizm kobiety przechodzi rewolucję i przygotowuje się do nowej roli. Zwiększona masa ciała jest konieczna, by dziecko prawidłowo się rozwijało. Ma także zapewnić mamie zapasy na okres karmienia piersią. Dlaczego tyjemy w ciąży? Jaki jest prawidłowy przyrost wagi w poszczególnych trymestrach dla ciąży pojedynczej, a jaki dla mnogiej? Czy w ciąży można stosować dietę? Jaki wpływ na wagę ma cukrzyca ciążowa? Czy spadek masy ciała w ciąży powinien niepokoić?
Dlaczego tak dużo tyjemy w ciąży, waga w ciąży a waga dziecka
Przyrost wagi w ciąży jest sprawą bardzo indywidualną. Tak samo jak utrata zbędnych kilogramów po ciąży. Każda kobieta ma inną przemianę materii, a wraz z wiekiem i kolejnymi dziećmi przybieramy znacznie szybciej i dużo trudniej pozbyć się nadmiaru tłuszczyku już po rozwiązaniu.
Ale dlaczego waga w ciąży tak rośnie i ile kilogramów należy przybrać, by dziecko prawidłowo się rozwijało? Przede wszystkim trzeba zdać sobie sprawę, że ciąża to nie tylko maluszek. Dziecko w chwili porodu waży ok 3500 g, ale to tylko orientacyjna waga. Zdrowe dzieci rodzą się mając poniżej 3 kg, jak i powyżej 4 kg. Waga w ciąży nie zawsze ma przełożenie na wagę dziecka. Czasem rodzą się dzieci z niską masą urodzeniową, mimo że przyszła mama przybiera znacznie ponad normę.
Dużo zależy od genów. Jeżeli rodzice dziecka są drobni, niewysocy, dziecko też prawdopodobnie będzie niewielkie. Na dużą masę urodzeniową dziecka może mieć z kolei wpływ cukrzyca ciążowa. Wówczas bardzo istotna jest dieta przyszłej mamy przez całe 9 miesięcy. Kobiety zazwyczaj przybierają wtedy niewiele, a mimo to dzieci rodzą się o wadze przekraczającej 4 kg.
Ile powinnam przytyć w I, II i III trymestrze? Jak rośnie waga w ciąży?
Statystycznie kobieta w ciąży powinna przybrać ok 12-14 kg. Przyjmuje się, że jest to nawet przedział między 11-18 kg. Maksymalnie 20 kg, ale zdarzają się oczywiście panie, które tyją nawet 25 kg. Wiele zależy bowiem od wagi sprzed poczęcia. Jeśli przyszła mama miała prawidłową wagę, albo niedowagę, z dzieckiem w brzuszku prawdopodobnie przybierze nieco więcej. Panie z nadwagą lub otyłością mają odpowiedni zapas tłuszczyku, zatem w ciąży nie powinny przybierać więcej niż 8-10 kg.
Co ile się ważyć? Nie popadajmy w paranoję. Podczas każdej wizyty u ginekologa, zwykle raz lub dwa razy w miesiącu, kobieta jest ważona. Przyrost masy ciała musi być monitorowany przez lekarza prowadzącego. Zarówno, zbyt szybki wzrost wagi, jak i zbyt powolny, mogą być sygnałem ostrzegawczym, że ciąża rozwija się nieprawidłowo. Już podczas pierwszej wizyty lekarz powinien poinstruować przyszłą mamę, jak powinna się odżywiać w ciąży, a w razie potrzeby skierować ją do dietetyka. Najważniejszy jest rozsądek. Trzeba odżywiać się zdrowo, a dieta powinna być urozmaicona.
Normy w przeciętnym przyroście masy ciała kobiet w ciąży najlepiej obrazuje wykres:
Waga w I trymestrze ciąży
Wzrost wagi jest najmniejszy w pierwszym trymestrze. Ciąża na tym etapie jest jeszcze niewielka. Kobiety borykają się w tym okresie z nasilonymi nudnościami i brakiem apetytu. W przypadku kobiet, które wymiotują, można zaobserwować nawet spadek masy ciała o kilka kilogramów. Początkowo powiększają się natomiast znacznie piersi, które już od pierwszych tygodni ciąży przygotowują się do laktacji. Pod koniec pierwszego trymestru zaczyna zaokrąglać się brzuszek. Po trzech miesiącach waga powinna wynieść o 1-2 kg więcej.
Waga w II i III trymestrze ciąży
Największe zmiany następują w II trymestrze. Ciąża staje się widoczna, dziecko znacznie się powiększa, zaczynają być wyczuwalne pierwsze ruchy. 14-20 tydzień to kolejne 2 kg. Waga najbardziej wzrasta między 20 a 30 tygodniem, ok. 5-6 kg. W ostatnim trymestrze ciąża powiększa się o kolejne 4-5 kg. Pod koniec, w ostatnim miesiącu, wzrost wagi jest zazwyczaj minimalny i wynika z zatrzymywania się wody w organizmie.
Waga w ciąży bliźniaczej
W ciąży z bliźniakami przyrost będzie szybszy i większy. Maksymalnie w podwójnej ciąży powinno się przybrać 30 kg. Niemniej jednak, prawidłowy przyrost to raptem 4-5 kg więcej niż w ciąży pojedynczej. Podwójna mama nie powinna zatem przybrać więcej niż 15-20 kg. W 7 miesiącu mama spodziewająca się bliźniaków będzie ważyła podobnie, jak mama z jednym maluszkiem tuż przed rozwiązaniem. Bliźnięta rodzą się zazwyczaj mniejsze od dzieci z ciąży pojedynczej, ok 2500 g.
Czy w ciąży stosować dietę?
Każdy ginekolog będzie radził, by ciąża była okresem, kiedy zdrowo się odżywiamy. Dieta powinna być urozmaicona i bogata w witaminy i minerały. Lepiej stronić od jedzenia przetworzonego, fast foodów oraz napoi gazowanych. Pieczywo białe zamienić na pełnoziarniste. Zamiast białego ryżu wybrać brązowy. Jeść jaja, kasze, orzechy, dużo owoców i warzyw. Wybierać mięso chude, jeść dużo serów i tłustych ryb. Pić herbaty ziołowe i wodę mineralną niegazowaną.
Ale jak to się ma do zachcianek? Ciąża nie jest okresem, w którym powinnyśmy się odchudzać. Nigdy nie należy ograniczać kaloryczności potraw. Jeść rzeczy smaczne, po których czujemy się dobrze. Samopoczucie przyszłej mamy jest najważniejsze. W granicach rozsądku można pozwolić sobie na słodkie przekąski, ale wybierać raczej domowe wypieki, niż słodkie batony.
Jednocześnie należy pamiętać, by w ciąży jeść „dla dwojga”, a nie „za dwoje”. Wystarczy dodać jeden niewielki posiłek w ciągu dnia ok 300 kcal np. jogurt z owocami albo kanapkę z pełnoziarnistego pieczywa z wędliną i pomidorem, by zapewnić odpowiednią kaloryczność diety w ciąży.
Nadmierne objadanie się może wpływać niekorzystnie na rozwój maleństwa, zwłaszcza, jeżeli zamiast pełnowartościowych posiłków, wybieramy wysokokaloryczne, przetworzone przekąski. Zwiększa się ryzyko nadciśnienia oraz cukrzycy ciążowej. Zbyt duża waga sprzyja rozstępom, obrzękom, a także żylakom i hemoroidom. U pań z nadwagą wolniej goją się również rany poporodowe (czy to związane z nacięciem krocza, czy cesarskim cięciem).
Dieta jest w szczególności istotna w przypadku cukrzycy ciążowej. Kobiety, u których cukrzyca uaktywnia się w ciąży, muszą monitorować poziom cukru we krwi, odpowiednio dobierać posiłki, kierując się indeksem glikemicznym potraw. W razie potrzeby lekarz przepisuje leki wspomagające pracę trzustki.
Czy spadek masy ciała w ciąży powinien niepokoić?
Stan błogosławiony to sprawa bardzo indywidualna. Nie ma czegoś takiego jak idealna waga w ciąży. W pierwszej ciąży można przybrać więcej niż w drugiej i odwrotnie. Zarówno kobiety szczupłe, o prawidłowym indeksie masy ciała – BMI, jak i te z nadwagą mogą początkowo nie przybierać na wadze.
W I trymestrze waga nie rośnie w ogóle, albo minimalnie. Jeżeli panie zmagają się dodatkowo z porannymi nudnościami, waga może nawet spadać. Dlatego tak istotne jest, by od samego początku ciąży, prawidłowo się odżywiać i przyjmować dedykowane dla przyszłych mam suplementy witaminowe. Niewielka utrata wagi w początkowym okresie ciąży nie może zaszkodzić dziecku. Jeżeli natomiast wymioty są bardzo uciążliwe i każdy posiłek jest zwracany, a spadek wagi jest znaczny, należy skontaktować się z lekarzem. Ginekolog może przepisać leki przeciwwymiotne, a w razie potrzeby skierować ciężarną do szpitala w celu podłączenia kroplówki i wzmocnienia organizmu.
Na późniejszym etapie ciąży spadek wagi raczej nie powinien następować. Jeżeli przyszła mama zaobserwuje coś niepokojącego, także związanego z wagą, powinna niezwłocznie zgłosić się do lekarza prowadzącego ciążę. Najlepiej zaufać swojej intuicji. Jeżeli czujemy się niepewnie np. zbyt szybkie przybieranie na wadze lub spadek wagi, i naszym zdaniem te objawy odbiegają od normy, najlepiej udać się do lekarza.
Bibliografia:
- Jedz pysznie i zdrowo w ciąży, M.Makarowska, wyd. Feeria 2013
- Healthy mama. Poradnik zdrowej mamy, A.Lewandowska, wyd.Borda Książki 2017
- Dieta przyszłej matki, Murkoff H., Mazel S., wyd. REBIS, 2010
